DEDE ÖMER RÛŞENİ

 Dede Ömer Rûşeni, genelde şiirlerinde kullandığı Rûşeni mahlasıyla tanınır. Asıl ismi Ömer, lakabı Dede, künyesi ise  Ali ibn Umur Bey’dir. Doğduğu yere nispeten’ Rûşeni’ mahlasını alan  Dede Ömer Rûşeni, Aydın’ın Tire kazası yakınlarında olan Güzelhisar’ın Rûşen köyünde doğdu. Eğitimine doğduğu yerde başlayan Rûşeni, daha sonra eğitim seviyesini yükseltmek için Bursa’ya gider ve mezun olduktan sonra Yeşil İmaret Medresesi’nde  profesör olarak görev yaptı.

• Rûşeni’nin  bu sıralarda adı bir aşk hikayesine karışarak Bursa’yı terk etme kararı alır ve Karaman’ın Larende kasabasına  gider.
• Ağabeyi,  Alâeddin Halveti’nin aracılığıyla Halvetî tarikatına intisap ederek Azerbaycan’a gider.
•  Rûşeni, Azebaycan  Bakû’de  Halvetiliğin ikinci piri olarak kabul edilen Seyyid Yahya Şirvani’den  el alarak orada yani Seyyid Yahya Şirvani’nin  yanında sülûkunu tamamlayarak  onun baş halifesi olur.
• Rûşeni, şeyhi vefat edince (1457), postnişin sıfatıyla Karabağ, Gence ve Tebriz civarlarında  toplumun hocası olarak halka yol göstermeye başlar.
• Rûşeni’den feyz alanlar arasında, Halvetiye’nin  Gülşeniyye  kolunu kuran İbrahim Gülşenî de bulunur.
• Rûşeni, (1487)’de Tebriz’de vefat ederek zaviyesinin haziresine defnedilir.
• Rûşeni’nin hayatından geçen bu yirmi yıllık dönemde  onun tasavvufî  şöhretini ve tasavvufi mesnevilerini  kaleme alması, şair olarak ününün artmasına etkili oldu.
• Rûşeni’nin  yazdığı şiirler, diyar-ı Rum’a ve İstanbul’a kadar ulaşarak onlara nazireler yazılması sebebiyle  Anadolu’da Rûşeni ekolü oluştu.
• Rûşeni’nin adına izafeten adlandırılan Rûşeniye tarikatı, Halvetiyenin en büyük şubelerinden biri oldu.(RÛŞENİLİK: Allah’ın ismini anmayı esas tutan bir yoldur.)
• Rûşeni, devrinin kuvvetli şairlerinden biri olarak, dini ve tasavvufi şiirleri bestelenip asırlarca tekkelerde okunmuştur.
• Rûşeni’nin gençlik  yıllarında yazmış olduğu türler, aşıkane ve hiciv türleri iken   Tarikata intisap ettikten sonra sonra ise yazdıkları dini ve tasavvufi şeklindedir.
• Rûşeni’nin dini ve tasavvufi içerikli şiirlerinin çoğunde sade ve akıcı bir uslup dikkat çeker.
• Dede Ömer Rûşeni’nin eserleri ve içeriğine değinirsek:

DİVÂN:  Birkaç münâcât, beş na’t, beş  terci-i bend, dört terkib-i bend, doksan kadar gazel, yüzden fazla tuyuğ, rubaî ve muhtelif beyitler bulunur.

ÇOBANNÂME:’ Hz. Mûsâ ile Çoban’ adlı kıssanın Rûşeni tarafından yapılmış genişçe bir tercümesidir. Eser yaklaşık olarak bin beyit olup yirmi beş bölümden oluşur.

MİSKİNNÂME:Eser didaktik bir manzumedir. Rûşeni’nin mesnevileri içinde  tamamıyla telif bir eser olmasının yanında,  onun tasavvufi anlayışını da ortaya koyması bakımından önemlidir. Eser, 128 beyitlik  bir girişten sonra başlayarak çoğunluğu ‘hikayet’ başlığı altında 34 bölümden meydana gelir. Bu bölümlerde ise ; Hz. Peygamber ve ashabının başında geçen ibret verici olaylar, evliya menkıbeleri ve çeşitli  hikayeler  daima tasavvufi bir yorumla anlatılmıştır.

NEYNÂME: Bin yirmi sekiz beyit ve Hâtime’siyle  birlikte  yirmi dört bölümden oluşan mesnevinin  belli bir adı yoktur. Neynâme’nin önemli özelliği ,  Rûşeni’nin doğum yeri ve ailesi hakkında bilgi vermesidir.

KALEMNÂME: İki yüz elli beyit hacminde olup ilk yüz beyitte kalemden bahsedilir. Geri kalan beyitlerde ise bazı hikayelerle  tasavvufi yorumlar yapılır.

KAYNAKÇA( AÇIKÖĞRETİM KAYNAKLARI)

https://tr.wikipedia.org/wiki/Yahy%C3%A2-y%C4%B1_%C5%9Eirv%C3%A2n%C3%AE