GEVHERÎ

Doğum ve ölüm tarihi hakkında bilgisi bulunmayan şairin pek çok kaynakta adı Mustafa veya Mehmed olarak geçmektedir. Memleketi ise Kırım veya İstanbul olarak kayıtlıdır. Görevi gereği İstanbul dışına çıkan şairin Şam, Bağdat ve Rumeli’yi gezdiği bilinir. Gevherî, ordu şairi olmasının yanı sıra, divan katipliği de (Bursa, İstanbul ve Rumeli) yapmıştır. Cahit Öztelli Gevherî’nin Avusturya seferine katıldığını söylüyorsa da Şükrü Elçin bu konuya katılmamaktadır.

Gevherî’nin eserlerine bakarak hareket ettiğimizde onun medrese öğrenimi görmüş olduğunu söyleyebiliriz. Hem hece hem de aruz ölçüsü kullanan şair, şiirlerinde Arapça ve Farsça kelimeler de dikkat çeker. Gevherî’nin hece ile yazdığı şiirleri koşma ve semai; aruzla yazdığı şiirleri ise kalenderi, gazel, divan, semaî ve müstezat tarzındadır.

Gevherî’nin şiirleri divanın dışında cönklerde de yer almaktadır. Türkiye ve Avrupa kütüphanelerindeki cönklerde çok sayıda şiirleri bulunan şairin Çorum ve Bursa’da bulunan yazmalarda divandan çok divançe özelliği gösterir.

Eserlerinde aşk, tabiat, sevgili ve ayrılık konularını işleyen şair, musiki makamlarından olan Gevherî makamı onun musikiyle ilgilenen bir âşık olduğunu düşündürür.

“AŞK

Kurtulamam üç nesnenin elinden

Biri firkat biri gurbet biri aşk

Üçü bilmez birbirinin hâlinden

Biri firkat biri gurbet biri aşk

Aşktır beni sevda ile söyleden

Firkattir cevr ile sinem dağladan

Gurbettir gözlerimden kan ağladım

Biri firkat biri gurbet biri aşk

Bahrî gibi ummanları yüzdüren

Mecnun gibi sahraları gezdiren

Ferhad gibi dağlar başın kazdıran

Biri firkat biri gurbet biri aşk

Ben bilirim benim aklım şaşıran

Beni sevdiğimden cüda düşüren

Muhabbet deryasın baştan aşıran

Biri firkat biri gurbet biri aşk

Gevherî der dersim aldım hocadan

Okuyup hatmittim kara heceden

Koç yiğidi pir eyleyüp kocadan

Biri firkat biri gurbet biri aşk”(Elçin 1984: 146)

Müstezat: Her dizesine bir küçük dize eklenmesiyle oluşan şiirlere denir.

Kaynakça: Açıköğretim Kaynakları