XIX. yüzyıl divan şiiri alanında önemli şairleri Enderunî Vasıf, İzzet Molla, Hâlet, Lefkofçalı Galib, Şeref Hanım, Leylâ Hanım gibi önemli şairler yetişmiştir.
Tasavvufi Türk Halk şiiri alanında ise Selâmi Mustafa, Zekâî Mustafa, Türabî, Kuddusî Ahmet gibi şairler dikkatleri çeker.
Bu yüzyılın en önemli özelliği batı etkisinde kalan şairlerin birden çok eserler vermesidir. Bunlar arasında Namık Kemal, Âkif Paşa, Ziya Paşa, İbrahim Şinasi, Recaizade Mahmud Ekrem, Abdulhak Hamid gibi şairler sayılabilir.
Âşık edebiyatı alanında ise; Agahi, Bedri, Beyoğlu, Celali, Bezmi, Cevri, Dadaloğlu, Ceyhuni, Dertli, Deliboran,Devami, Erzurumlu Emrah, Gündeşlioğlu, Gedai, Hızri, Hengami, Kamili, İkrari, Kemteri, Kusuri, Minhacı, Muhibbi, Nuri, Nigari, Pinhani, Pesendi, Ruhsati, Seyrani, Seyyid Osman, Serdari, Şem’i, Sümmani, Tıfli, Tahiri, Zihni, Veli gibi âşıklarımız sayılabilir.
Bu yüzyılda saz şairlerinin hayatları hakkında gerek sözlü gerek yazılı doğru bilgilere rastlanılabilir.
XIX. yüzyıl âşıkları genel olarak hecenin yanında aruz vezniyle de şiirlerini yazmışlardır. Şairlerin iki vezne de hakim olmaları onların farklı türlerde eserler vermelerini sağlamıştır. Koşma, destan, varsağı ve semailerin yanı sıra kaside, gazel, terci-i bend, terkib-i bend, muhammes, müselles, satranç, vezn-i aher, selis ve divan türlerinde çok sayıda eserlerin oluşmasına katkı sağlamışlardır.
Âşıkların yaşadıkları yerleşim merkezlerinde çeşitli toplantılar düzenlenmiştir. Seyrânî için Develi’de (Kayseri), Sümmanî için Samikale’de (Narman- Erzurum), Erzurumlu Emrah için türbesinin bulunduğu Niksar’da (Tokat), Âşık Şenlik için Çıldır (Ardahan) ve Ankara’da, Dadaloğlu için Kaman (Kırşehir), Dadaloğlu (kayseri), Âşık Tahirî için Ortaköy’de (Niğde) toplantılarının gerçekleştirmekte olduğu görülür.
DİVAN: ÂŞIKLARIN ARUZUN FÂİLÂTÜN, FÂİLÂTÜN,FÂİLÂTÜN,FÂİLÜN,KALIBIYLA GAZEL, MURABBA, MUHAMMES,MÜSEDDES,MUSAMMAT VE MÜSTEZAT ŞEKLİYLE ORTAYA KOYDUKLARI ŞİİR ŞEKLİ.
SELİS: ÂŞIKLARIN ARUZUN FEİLÂTÜN(FÂİLÂTÜN) FEİLÂTÜN FEİLÂTÜN FEİLÜN KALIBIYLA YAZDIKLARI ŞİİRE VERİLEN AD.
VEZN-İ AHER: GENELLİKLE ARUZUN RECEZ BAHRİNDE OLAN VE BEŞ HECEYE DENK DÜŞEN MÜSTEFİLÂTÜN MÜSTEFİLÂTÜN MÜSTEFİLÂTÜN MÜSTEFİLÂTÜNKALIBIYLA YAZILMIŞ ŞİİRLERE VERİLEN AD
SATRANÇ: ARUZ VE HECE İLE YAZILABİLEN, TAKTİKLERİ YAHUT DURAKLARI SATRANÇ TAHTASI DÜZENİNDE OLAN ŞİİRLERE VERİLEN AD.
KAYNAKÇA: AÇIKÖĞRETİM KAYNAKLARI
Edebi Günlüklerim 